Kobudo

Kobudo to dyscyplina sztuk walki, która koncentruje się na umiejętności posługiwania się tradycyjnymi przedmiotami codziennego użytku z Okinawy, przekształconymi w broń.

Kobudo to dyscyplina sztuk walki, która koncentruje się na umiejętności posługiwania się tradycyjnymi przedmiotami codziennego użytku z Okinawy, przekształconymi w broń. Stanowi ona komplementarny aspekt treningu walki wręcz, takiego jak karate. Warto zaznaczyć, że na Okinawie, w odmiennym od innych regionów podejściu, systemy walki z bronią rozwijały się niezależnie, nie stanowiąc integralnej części większego systemu walki, jak to miało miejsce na przykład w Chinach, gdzie techniki broni były uważane za uzupełnienie stylu walki. Termin "kobudo" jest złożony z trzech chińskich znaków, które można przetłumaczyć jako "droga dawnych sztuk wojennych". Umiejętność posługiwania się różnymi rodzajami broni, była odrębną dziedziną aż do początków XX wieku, gdzie mistrzowie specjalizowali się zazwyczaj w jednym lub kilku rodzajach broni.

Historia sztuk walki na Okinawie

W literaturze dotyczącej historii sztuk walki Okinawy powszechnie przyjmuje się, że przekształcenie tradycyjnych narzędzi rolniczych i codziennych przedmiotów w broń miało miejsce w odpowiedzi na inwazję japońskiego klanu Satsuma na początku XVII wieku. Chociaż na Okinawie obowiązywał zakaz posiadania ostrej broni, nie jest pewne, czy to było główne źródło inspiracji dla rozwoju broni adaptowanej z codziennych narzędzi. Niektóre rodzaje broni używane w kobudo były jednak już od samego początku projektowane z myślą o samoobronie, a korzystali z nich nie tylko rolnicy, ale także średnia i niższa szlachta, znana jako shizoku i pechin. Pomimo że wiele rodzajów broni używanych w kobudo jest znanych w innych częściach Azji, na Okinawie przystosowano je do specyficznych warunków wyspy oraz rozwinięto w sposób twórczy. Podobnie jak w przypadku stylów walki wręcz, nauka kobudo była przekazywana w tajemnicy, tylko wybranym osobom, ponieważ element zaskoczenia był istotnym czynnikiem wpływającym na wynik walki. Często umiejętność walki wręcz lub posługiwania się bronią była przechowywana jako rodziny sekret, przekazywana z pokolenia na pokolenie. Taka tradycja przetrwała do początków XX wieku, kiedy to wielu mistrzów zrozumiało, że w zmieniającym się społeczeństwie sztuki walki Okinawy mogą zaginąć. Wtedy też systemy walki wyszły poza zamknięte kręgi i przetrwały do dzisiejszych czasów.

Jeden z najbogatszych systemów walki z bronią na Okinawie to rodzina Matayoshi, którego założycielem był Matayoshi Shinko (1888-1947). W młodości Matayoshi Shinko uczył się różnych rodzajów broni od różnych nauczycieli, zarówno na Okinawie, jak i poza nią. Jego umiejętności w posługiwaniu się bronią, szczególnie w przypadku sierpów kama, były szczególnie cenione. Po jego śmierci w 1947 roku, przekazał swoje umiejętności swojemu synowi, Matayoshi Shinpo (1925-1997), który kontynuował nauczanie i rozwijanie systemu.

Urodzony 27 grudnia 1921 roku w Yomitan na Okinawie

Matayoshi Shinpo – istotne fakty z życia

Chociaż to Matayoshi Shinko stanowił fundamenty systemu Matayoshi Kobudo, to to jego syn, Matayoshi Shinpo, ostatecznie doprowadził do jego rozpropagowania, usystematyzowania i uczynienia go najbardziej rozpoznawalnym stylem Kobudo na całym świecie.
Shinpo Matayoshi, urodzony 27 grudnia 1921 roku w Yomitan na Okinawie jako drugie dziecko w rodzinie, rozpoczął swoją edukację w dziedzinie sztuk walki już w bardzo młodym wieku, gdy miał zaledwie 4 lata. Jego ojciec, Shinko Matayoshi, zaszczepił w nim pasję do walki i rozpoczął jego trening. W miarę jak Shinpo dorastał, kontynuował swoją naukę, tradycyjnie ucząc się od różnych mistrzów, włączając w to karate pod kierunkiem mistrza Kiyana Chotoku, a także od mistrzów takich jak Chojun Miyagi i Seiko Higa. Shinpo został również wysłany na nauki do mistrza Go Kenki, znaczącej postaci w świecie sztuk walki na Okinawie.

Pomimo braku pewności, gdzie i w jaki sposób rodzina Matayoshi przetrwała II wojnę światową, istnieje wiele źródeł sugerujących, że Shinpo opuścił Okinawę około 1938 roku, zanim wybuchła wojna, i osiedlił się w Kawasaki, Japonia. Tam być może pracował jako nauczyciel sztuk walki lub robotnik. Powrócił na Okinawę tylko na krótki okres po wojnie, a następnie na stałe na koniec lat 50. Jego powrót oznaczał rozwój Kobudo, zaczynając od nauczania w dojo mistrza Seiko Higi, a potem przyciągając uczniów z różnych regionów Okinawy. Shinpo podróżował również na Tajwan i rozwijał swoją wiedzę na temat broni, szczególnie chińskiej, którą kolekcjonował. Jego wkład w rozwój i rozpowszechnienie Kobudo na Okinawie oraz na całym świecie jest niezaprzeczalny, a jego wysiłki uczyniły z niego jednego z najważniejszych mistrzów w historii tej sztuki walki.

Kodokan – miejsce oświeconej drogi

W roku 1970, Matayoshi Shinpo założył Federację Ryukyu Kobudo, która po dwóch latach przekształca się w Federację Okinawa Kobudo. W początkowym okresie, organizacja ta skupia głównie uczniów Shinpo i jego ojca.

W 1970 roku, podczas pierwszych Mistrzostw Świata w Karate, które miały miejsce w Budokan w Tokio, Matayoshi Shinpo zademonstrował kata z eku (wiosłem). Na drugich Mistrzostwach Świata w Karate w Paryżu, które odbyły się w kolejnym roku, również zaprezentował pokaz z użyciem eku, będąc ubranym w tradycyjny okinawski strój. W roku 1973, otrzymał zaproszenie do Strasburga we Francji od Rolanda Habersetzera i wykonał kolejny pokaz, tym razem korzystając z nunchaku. W celu lepszej widoczności, wszedł na stół i zademonstrował na nim techniki, co spotykało się z ogromnym entuzjazmem publiczności liczącej ponad 200 osób.

W 1976 roku, otworzył własne dojo, które nazwał Kodokan. Nazwa ta nie jest przypadkowa i ma na celu uczczenie pamięci swojego ojca. "Ko," pochodzące od imienia Shinko, oznacza "światłość" lub "jasność," a druga część nazwy, "kan," oznacza "miejsce oświeconej drogi."

Przez kolejne 25 lat, poświęcał się nauczaniu i propagowaniu Kobudo. Udało mu się zebrać sieć instruktorów Kobudo nie tylko na Okinawie i w Japonii, lecz także na całym świecie. W tym czasie udzielał także nauk studentom, którzy przybywali do niego, jak również sam odbył wiele podróży zagranicznych. Matayoshi Shinpo zadbał także o to, by zostały nagrane filmy z jego udziałem, przedstawiające różne techniki.

Przez cały okres swojego życia Matayoshi Shinpo nieustannie doskonalił własne umiejętności w dziedzinie chińskiej "pustej ręki", w tym stylu Żurawia, Monkey Boxing i Drunken Boxing, a także rozszerzył swoje kompetencje w zakresie różnorodnych broni, znacznie wykraczając poza oficjalny, systemowy repertuar. Mimo że sam praktykował karate, to swoje nauczanie ograniczał wyłącznie do kobudo. Nawet osiągając wiek 70 lat, jego pokazy wciąż imponowały widzom.
Był uważany za wymagającego i surowego nauczyciela, ale równocześnie pozostawał otwarty na zmiany zachodzące w świecie. Z zapałem zgłębiał nowe metody treningowe i z radością dzielił się nimi z uczniami z różnych zakątków globu. Drzwi jego dojo były zawsze otwarte dla studentów z całego świata.

Nie ograniczał się jedynie do sztuk walki. Warto dodać, że interesował się również kulturą okinawską, muzyką oraz tańcem tradycyjnym, zwłaszcza odori. Wspierał tradycyjnych tancerzy, integrując elementy karate i kobudo w ich tańcu. Jedną z jego uczennic była znana nauczycielka tańca tradycyjnego, Hiroko Ogido. Ponadto, współpracował z Eiko Miyazato przy tworzeniu tańca "himo kama no mai," który łączył elementy tańca sierpa na sznurku z technikami kobudo.
Matayoshi Shinpo uważał kobudo za nieodłączną część kultury okinawskiej, której głównym celem było utrzymywanie żywych relacji z lokalną społecznością. Do końca swojego życia pozostawał niezwykle aktywny i zaangażowany w te dziedziny.

Jako prezes Zen Okinawa Kobudo Renmei, pełnił funkcje doradcze w różnych organizacjach, takich jak Okinawa Karatedo Renmei i Naha-shi Karatedo Renmei. Był również przedstawicielem Dai Nippon Butokukai, zajmując stanowisko, które wcześniej zajmował sam Chojun Miyagi.

W dniu 10 października 1987 roku, Matayoshi Shinpo został uhonorowany najwyższym, dziesiątym danem oraz tytułem Hanshi za swoje umiejętności i wkład w promowanie i kultywowanie okinawskich sztuk walki. Wyróżnienie to zostało mu przyznane przez gubernatora Dai Nippon Butoku Kai, który jednocześnie był kuzynem cesarza Akihito, Higashiego Fushimi Jigo. W tym samym czasie Matayoshi Shinpo został również uznany za osobę zasłużoną dla kultury Butokukai i przyjęto go do rady nadzorczej tej organizacji. Przez wiele lat pełnił także funkcję członka zarządu Nihon Kobudo Kyokai, Stowarzyszenia Tradycyjnych Japońskich Sztuk Walk, zrzeszającego najwybitniejszych mistrzów tradycyjnego budo.

Coś więcej niż trening fizyczny

Shinpo Matayoshi, od momentu swojego powrotu na Okinawę, pełnił ważną rolę nie tylko w środowisku sztuk walki, ale także w społeczności lokalnej, uwzględniając nie tylko aspekt fizyczny treningu. Był przekonany o istnieniu bliskiego związku między okinawskimi sztukami walki a wartościami kulturowymi oraz społecznymi ludności wyspy. Postrzegał kobudo jako narzędzie rozwoju jednostki i istotny czynnik kształtujący lepszych ludzi oraz bardziej wartościowych członków społeczeństwa.

Zarówno kobudo, jak i karate, bez względu na obecność broni, stanowiły integralną część historii i tradycji Okinawy. W jego przekonaniu rozpowszechnienie tych sztuk walki na arenie międzynarodowej przyczyni się do poprawy życia praktykujących, zarówno pod względem psychofizycznym, jak i moralnym. Matayoshi Shinpo kładł nacisk na rozwijanie wartości społecznych, takich jak moralność, braterstwo i poczucie wspólnoty, u osób trenujących kobudo. Uważał, że trening fizyczny nie tylko wzmacnia ciało i umysł, ale także rozwija poczucie odpowiedzialności społecznej.

Aktywnie uczestniczył w wielu wydarzeniach publicznych, związanych z Okinawą i jej dziedzictwem w dziedzinie budo. Wykonywał pokazy zarówno na galach w Kagoshimie, jak i podczas Festiwalu Sportu i Atletyki na wyspie Amami Oshima, obie te imprezy upamiętniały ponowne włączenie Okinawy do Japonii.

Niestety, Mistrz Shinpo Matayoshi odszedł zbyt wcześnie, umierając 7 września 1997 roku w Naha., zostawiając żonę Haruko i dwoje dzieci, Yasushi i Kiyom. Po jego śmierci tradycyjnie patronat nad stylem Matayoshi Kobudo przejął jego syn, Matayoshi Yasushi, wraz z pełnieniem wszystkich funkcji w innych organizacjach.
Aspekt techniczny stylu został przekazany Hanshi Gakiya Yoshiakiemu, natomiast inni wybitni uczniowie, tak jak Kenyu Chinen, Kinjo Takshi i Nishiuchi Mikio, podjęli się roli ambasadorów systemu za granicą Okinawy. W 2002 roku Itokazu Seisho zastąpił Gakiya na stanowisku głównego instruktora.

Matayoshi Shinpo po dziś dzień pozostaje w pamięci jako jedna z kluczowych postaci w rozwoju okinawskich sztuk walki. W znacznym stopniu, kluczowym wręcz, przyczynił się do ich promocji na całym świecie, będąc jednym z pierwszych mistrzów okinawskich. Jego społeczność ceniła go za życzliwość, otwartość i poczucie humoru. Jest również zapamiętany jako wyjątkowo humanitarna postać, przykładająca dużą wagę do moralności i wartości ludzkich, które były rozwijane w jednostkach poprzez surowy i sumienny trening sztuk walki.

Kenyu Chinen – nota biograficzna a wpływ na rozwój Okinawa Kobudo

Na samym początku warto usystematyzować pewne fakty z biografii mistrza i wspomnieć, że Kenyu Chinen urodził się w roku 1944 na wyspie Ie, zlokalizowanej w Prefekturze Okinawy.
Swoje pierwsze treningi w Shorin-Ryu Karate i Kobudo rozpoczął w 1959 roku pod okiem mistrza Shuguro Nakazato. Od roku 1962, rozpoczął praktykowanie kobudo pod kierunkiem mistrza Shinpo Matayoshi, wkrótce stając się jednym z jego najwybitniejszych uczniów.
W połowie lat siedemdziesiątych Kenyu Chinen dokonał modernizacji niektórych zaawansowanych kata w kobudo i stworzył nowe kata oraz ćwiczenia kihon dla grupy broni podstawowych. Wprowadził także pewne zmiany, które zostają zaakceptowane przez jego nauczyciela mistrza Matayoshi i inkorporowane w obrębie Okinawa Kobudo, co wpłynęło na kształt obecnego stylu.

W roku 1976 mistrz Kenyu Chinen został skierowany z Okinawy do Europy w celu szerzenia Shorin-Ryu Karate i Kobudo. Pierwszą doją otworzył w Paryżu, Francja. Podzielając swój czas między Francją a Okinawą, mistrz Chinen kontynuował swój rozwój w Kobudo pod kierunkiem mistrza Matayoshi i Shorin-Ryu Karate pod opieką mistrza Katsuya Miyahiry.
Z kolei w roku 1986 mistrz Chinen opublikował książkę zatytułowaną "Kobudo d'Okinawa," która stała się światowym bestsellerem. W roku 1993 został Prezydentem i Głównym Instruktorem World Oshukai Okinawa Shorin-Ryu Karate Do Kobudo Federation.

W roku 2004 otworzył główne dojo W.O.F. w Yomitan na Okinawie. W tym samym roku, razem z mistrzami Meitatsu Yagi oraz Yasuo Shimoji, założył Okinawa Traditional Karatedo Kobudo International Center. Centrum ma na celu promocję na światową skalę tradycyjnych sztuk walki z Okinawy, w tym Shorin-Ryu, Goju-Ryu, Uechi-Ryu oraz Kobudo. Mistrz Kenyu Chinen stale prowadzi szkolenia z Shorin-Ryu Karate i Kobudo na wszystkich kontynentach.

Wychował ponad 1000 czarnych pasów w tradycyjnym Okinawa Shorin-Ryu Karate Do oraz Okinawa Kobudo. Posiada 10 Dan w Shorin-Ryu Karate oraz 9 dan w Kobudo. Jest również uhonorowany tytułem doktora honoris causa sztuk walki. Zasiada w komitecie doradczym ds. światowego Karate i Kobudo, reprezentując Prefekturę Okinawy.

Śmiało możemy zatem przyznać, że obecnie, najbardziej renomowanym uczniem Shinpo Matayoshiego jest właśnie mistrz Kenyu Chinen, który miał zaszczyt być osobistym uczniem mistrza Shinpo przez trzydzieści pięć lat. Mistrz Matayoshi określał go mianem "mojego najwybitniejszego ucznia". Jak zostało wspomniane, to Kenyu Chinen wprowadził znaczące modyfikacje w metodyce nauczania kobudo, które zostały zaakceptowane i uznane przez mistrza Matayoshi.

Cechy charakterystyczne stylu Matayoshi Kobudo

Styl Matayoshi Kobudo charakteryzuje się głównie silnymi wpływami chińskimi. Rodzina Matayoshi przybyła na Okinawę z Chin w XI wieku, a zarówno ojciec, Shinko, jak i syn, Shinpo, zdobywali wiele lat doświadczenia i nauki w Chinach, ucząc się od adeptów sztuk walki oraz od chińskich nauczycieli, którzy osiedlili się na Okinawie. Związki między Okinawą a Chinami zawsze były silne, głównie ze względu na szlaki handlowe, co wpłynęło na przepływ broni oraz narzędzi, które później zostały użyte jako broń.

Nie tylko wpływy stylu są chińskie, ale również ruchy, sposób prowadzenia broni i efektywne wykorzystanie siły w trakcie walki. Ruchy te wywodzą się ze stanu relaksu i wykonywane są zarówno w linii prostej, jak i okrężnej, z mocnym akcentem na zakończeniu ruchu. To prowadzenie broni pozwala na skumulowanie i zwiększenie siły uderzenia oraz szybką reakcję i zmianę toru broni w trakcie walki.

Pozycja ciała jest również kluczowym elementem stylu Matayoshi Kobudo. Ma być krótka, wąska i związać się nierozerwalnie z prowadzeniem konkretnej broni. Pozycja ta jest lekka i szybka, umożliwiając maksymalne wykorzystanie energii ciała, siły bioder i optymalizację pracy mięśni brzucha.

Również sposób trzymania, bo (kija) w stylu Matayoshi Kobudo różni się od innych stylów okinawskiego kobudo. Bo jest trzymane po zewnętrznej stronie nadgarstka i całego przedramienia, a nie między przedramieniem a żebrami czy brzuchem. Taki sposób trzymania broni ma na celu dodatkową ochronę tułowia i zwiększenie możliwości manipulacji bronią. Mistrz Shinpo Matayoshi przykładał szczególną wagę do tego aspektu, mając na uwadze bezpieczeństwo uczniów i minimalizację kontuzji ciała.

Trening przy użyciu broni

W ramach Okinawa Kobudo można zidentyfikować bogaty arsenał broni, który obejmuje 14 różnych rodzajów uzbrojenia, z każdym z nich związane są specjalne formy treningowe (kata). Podstawowy system skupia się na 5 rodzajach broni, z których najważniejszą jest długi kij, zwany BO. W obrębie długości, BO opracowano 7 różnych form treningowych, a mianowicie: Bo Kihon Ichi, Bo Kihon Ni, Shushi No Kon, Choun No Kon, Sakugawa No Kon, Chikin Bo oraz Shishi No Kon.

Kolejnym rodzajem broni, którym uczą posługiwać się adepci kobudo, jest para trójzębnych sztyletów, zwanych SAI. Dla tej broni stworzono 4 różne formy treningowe, a mianowicie: Sai Kihon Ichi, Matayoshi No Sai Dai Ichi, Matayoshi No Sai Dai Ni oraz Shinbaru No Sai.

Pałka z poprzecznym uchwytem, zwana TONFA, jest kolejnym rodzajem broni, który dawniej używany był do obsługi żarnami młyna. Ćwiczenia z tonfa obejmują 3 różne formy treningowe: Tonkuwa Kihon Ichi, Matayoshi No Tonkuwa Dai Ichi oraz Matayoshi No Tonkuwa Dai Ni.

NUNCHAKU to krótki cep z dwoma pałkami połączonymi sznurkiem lub łańcuchem. System Matayoshi przewiduje 2 formy treningowe dla nunchaku, a mianowicie: Nunchaku Dai Ichi i Nunchaku Dai Ni.

Para sierpów ogrodniczych, znana jako KAMA, to broń charakteryzująca się wyjątkową ostrością i niebezpieczeństwem. Dlatego też nauka posługiwania się nią rozpoczyna się na zaawansowanym etapie treningu. Wariant związkowy tej broni pozwala na jej przywiązanie do długich sznurów, co zwiększa zakres jej użycia oraz poziom trudności technicznych. Dla broni kama istnieją 2 różne formy treningowe: Kama Nuti oraz Shimotsuki Kama.

Z kolei na zaawansowanym poziomie w Okinawa Kobudo, trening obejmuje następujące rodzaje broni:

SANSETSUKON - długi cep z trzema pałkami połączonymi łańcuchem.

EKU - drewniane wiosło.

JO - krótki kij.

NUNTI - kij zakończony wygiętym sztyletem.

KUE - motyka.

TINBE i ROCHIN - metalowa tarcza (dawniej wykonana z żółwia) oraz maczeta, długi nóż lub sztylet.

SURUCHIN - sznurek z kamiennymi obciążnikami na końcach.

TETCHO i TEKKO - różne rodzaje kastetów.

Mistrzowie